บทนำ สำหรับการเรียนรู้การใช้ภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic เบื้องต้น

ถ้าพูดถึง OpenOffice / LibreOffice Basic ในช่วงที่ผู้เขียนเริ่มจัดทำหนังสือเล่มนี้ อาจจะเป็นชื่อของภาษาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่คนไทยรู้จักน้อยมาก แต่ถ้าพูดถึง Visual Basic หรือ VBA ( Visual Basic for Appliction) สำหรับคนที่ต้องเกี่ยวข้องกับเครื่องคอมพิวเตอร์ในบ้านเราอาจจะเป็นชื่อของภาษาโปรแกรมที่คุ้นเคยมากกว่า

ภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic หรือ Star Basic เป็นภาษาโปรแกรม หรือภาษาแมโครสำหรับช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการใช้งานโปรแกรมต่างๆ ของ OpenOffice / LibreOffice โดยผู้ใช้งานสามารถใช้ชุดคำสั่งของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic เรียกใช้ API (Application Programming Interface) ของ OpenOffice / LibreOffice ในการจัดทำงานประยุกต์ (Application) บนโปรแกรมต่างๆ ของ OpenOffice / LibreOffice ในลักษณะที่ไม่ต่างจากการใช้ VBA ที่ใช้เป็นภาษาแมโครบนไมโครซอฟท์ออฟฟิศ

ภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่ง คือ Star Basic

เหตุผลสำคัญที่เลือกใช้ภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

รูป บทนำ-1 ภาษาแมโครบน OpenOffice / LibreOffice

จุดเด่นสำคัญประการหนึ่งของโปรแกรมชุดสำนักงาน OpenOffice / LibreOffice คือ เป็นโปรแกรมชุดสำนักงาน ที่สามารถเลือกใช้ภาษาโปรแกรมหรือภาษาแมโครในการเรียกใช้ OpenOffice / LibreOffice API ได้หลากหลายภาษา เช่น ภาษา Java, C++, CLI (Common Language Infrastructure), Object Linking and Embedding (OLE) Automation อย่าง Visual Basic, Delphi, VBScript, JScript (บนแพล็ตฟอร์ม Win32 เท่านั้น), Python และ OpenOffice / LibreOffice Basic เป็นต้น

ในบรรดาภาษาโปรแกรมต่างๆ ที่กล่าวมาในข้างต้น มีเพียงภาษา Python และ OpenOffice / LibreOffice Basic เท่านั้นที่มีกลไกจัดการภาษา (engine หรือ interpreter) รวมอยู่ในชุดของ OpenOffice / LibreOffice แต่มีเพียงภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic เท่านั้นที่มีส่วน IDE และ runtime libraries และคู่มือออนไลน์รวมอยู่ในชุดของ OpenOffice / LibreOffice เรียบร้อย ไม่จำเป็นต้องติดตั้งเครื่องมือใดๆ เพิ่ม ส่วนการใช้ภาษาโปรแกรมอื่นๆ จำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือต่างๆ จากชุด SDK (Software Development Kit) ของ OpenOffice / LibreOffice ซึ่งต้องทำการติดตั้งเพิ่มเติม

จุดเด่นของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

สำหรับจุดเด่นที่น่าสนใจของภาษาแมโคร OpenOffice / LibreOffice Basic สำหรับโปรแกรมชุดสำหรับงาน OpenOffice / LibreOffice มีดังนี้

• เป็นภาษาแมโครที่มี Basic Interpreter (ตัวแปลภาษา Basic) และ IDE รวมอยู่ในชุดของ OpenOffice / LibreOffice

รูป บทนำ-2 IDE สำหรับภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

• สามารถเรียกใช้ API ของ OpenOffice / LibreOffice ได้อย่างสมบูรณ์ และด้วยวิธีการที่ไม่ยุ่งยาก
• มีคู่มือแบบ On-line รวมอยู่ในส่วนช่วยเหลือ (Help) ของ OpenOffice / LibreOffice
• มีรูปแบบการใช้ชุดคำสั่งคล้าย VBA ของไมโครซอฟท์

รูป บทนำ-3 คู่มือสำหรับการสร้างแมโครบน OpenOffice

 องค์ประกอบของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

สำหรับส่วนประกอบของภาษาแมโคร OpenOffice / LibreOffice Basic บนโปรแกรมชุดสำนักงาน OpenOffice / LibreOffice จะมีส่วนประกอบที่สำคัญ 4 ประการ ดังนี้

1. ลักษณะทางภาษาของภาษาแมโคร OpenOffice / LibreOffice Basic หมายถึง รายละเอียดเกี่ยวกับตัวภาษาโปรแกรมเช่น วิธีการตั้งตัวแปร, การสร้างชุดคำสั่ง (subroutine หรือ function), วิธีการใช้คำสั่งควบคุมทิศทางของโปรแกรม หรือ วิธีการใช้คำสั่งควบคุมการวนซ้ำ เป็นต้น ซึ่งจะใช้แบบเดียวกับภาษา Basic มาตรฐาน
2. ส่วน Runtime Library หมายถึง ชุดคำสั่งหรือฟังก์ชันสำเร็จรูปที่เป็นคำสั่งพื้นฐานของภาษา Basic
3. ส่วน API ของ OpenOffice / LibreOffice หมายถึง กระบวนการในการใช้ชุดคำสั่งของภาษาแมโคร OpenOffice / LibreOffice Basic ในการจัดการองค์ประกอบภายในตัวเอกสารที่สร้างบนโปรแกรมต่างๆ ของ OpenOffice / LibreOffice
4. ส่วน Dialog Editor เป็นเครื่องมือที่จัดเตรียมไว้เฉพาะสำหรับให้นักพัฒนาโปรแกรมสร้างไดอะล็อกประกอบในการสร้างงานประยุกต์ด้วยภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

สำหรับองค์ประกอบของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic บนโปรแกรมชุดสำนักงาน OpenOffice / LibreOffice ที่เหมือนกับ VBA ของไมโครซอฟท์ (compatible) คือ ส่วนที่เป็นรายละเอียดของภาษา Basic มาตรฐาน และ ส่วน Runtime Library สำหรับส่วน API และส่วน Dialog Editor จะเป็นองค์ประกอบเฉพาะของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic บน OpenOffice / LibreOffice

Universal Network Objects

ในการสร้างงานประยุกต์หรือแอพพลิเคชันด้วย OpenOffice / LibreOffice API ไม่ว่าจะเป็นการสร้างด้วยภาษาโปรแกรมอย่าง OpenOffice / LibreOffice Basic หรือภาษาโปรแกรมอื่นๆ สิ่งหนึ่งที่จะต้องเกี่ยวข้องด้วยเสมอคือ Universal Network Objects หรือ UNO ซึ่งเป็นองค์ประกอบของ OpenOffice / LibreOffice API

UNO เป็นเทคโนโลยีชิ้นส่วนโปรแกรม (Component) คล้ายกับ COM (Component Object Model) ของไมโครซอฟท์ หน่วยย่อยของ UNO ก็คือ Object ต่างๆ ที่ถูกนำมาประกอบเป็นโปรแกรมต่างๆ ของ OpenOffice / LibreOffice ซึ่งในกรณีของการพัฒนาโปรแกรมด้วยภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic จะเรียกว่า “Service” (ในหนังสือเล่มนี้จะเรียกว่า “หน่วยบริการ UNO” แทน)

UNO เป็นเทคโนโลยีที่ไม่ขึ้นอยู่กับแพล็ตฟอร์ม และไม่มีข้อจำกัดในเรื่องของภาษาโปรแกรมที่เรียกใช้ (ในทางทฤษฎี) และเนื่องจากภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic เป็นภาษาโปรแกรมที่มีกลไกรวมอยู่ในชุดของ OpenOffice / LibreOffice ทำให้การเรียกใช้หน่วยบริการต่างๆ ของ UNO สามารถกระทำได้ด้วยวิธีการที่ไม่ยุ่งยากเหมือนภาษาอื่นๆ

การอ้างอิงไดเรคทอรีของภาษา OpenOffice / LibreOffice Basic

เนื่องจากโปรแกรมชุดสำนักงาน OpenOffice / LibreOffice เป็นโปรแกรมชุดสำนักงาน ที่ไม่ขึ้นอยู่กับแพล็ตฟอร์มใดแพล็ตฟอร์มหนึ่ง ดังนั้นจึงจำเป็นต้องกำหนดวิธีอ้างอิงแฟ้มและไดเรคทอรีให้เป็นรูปแบบเดียวกัน เนื่องจากในแต่ละแพล็ตฟอร์ม จะมีวิธีการจัดการแฟ้มและไดเรคทอรีที่แตกต่างกัน

สำหรับการอ้างอิงแฟ้มและไดเรคทอรีในกรณีของ OpenOffice / LibreOffice Basic จะใช้รูปแบบเดียวกับการอ้างอิง URL บนเครือข่ายอินเตอร์เน็ต (URL notation : Internet Standard RFC 1738) ซึ่งจะต้องขึ้นต้นด้วย “file:///” แล้วตามด้วยไดเรคทอรีและแฟ้มที่ต้องการอ้างอิง

ตัวอย่างเช่น ถ้าต้องการอ้างอิงแฟ้มชื่อ test.txt ที่อยู่ในไดเรคทอรี /doc บนลินุกซ์ หรือ อยู่ใน C:\doc บนไมโครซอฟต์วินโดวส์ เมื่อเขียนอยู่ในรูปแบบที่กำหนดในข้างต้น จะมีลักษณะดังนี้

ตัวอย่าง กรณีอ้างอิงแฟ้มบนระบบปฏิบัติการลินุกซ์

“file:///doc/test.txt”

ตัวอย่าง กรณีอ้างอิงแฟ้มบนระบบปฏิบัติการไมโครซอฟต์วินโดวส์

“file:///C:/doc/test.txt”

คำจำกัดความและคำย่อในหนังสือเล่มนี้

ตารางที่ 1 : คำจำกัดความ

คำจำกัดความ	รายละเอียด
Service	หมายถึง Object หรือ Type หรือ Class ในภาษาโปรแกรมอื่นๆ ซึ่งในที่นี้หมายถึง UNO Service
หน่วยบริการ UNO	หมายถึง Service หรือ UNO Service

ตารางที่ 2 : คำย่อที่ใช้ในหนังสือเล่มนี้

คำย่อ	รายละเอียด
COM	Component Object Model
GUI	Graphic User Interface
IDE	Integrated Development Environment
OLE	Object Linking and Embedding
OO/LB	OpenOffice / LibreOffice
OO/LB Basic	OpenOffice / LibreOffice Basic
SDK	Software Development Kit
UNO	Universal Network Object
VB	Visual Basic
VBA	Visual Basic for Application

บันทึกประจำวันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2557 (2014)

เวลา	เหตุการณ์
06:00 น.	ตืนนอน
06:30 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ บ้านแม่ทำ สีทา (3/2557):แยกต้นกาแฟใสถุงย่อย
07:15 น.	ถอนหญ้าหน้าบ้าน
08:00 น.	0.กินข้าวเช้า 1.กับข้าว:ผัดผักบุ้ง, หน่อไม้ต้มน้ำใบย่านาง, น้ำพริก, แกงป่ามะเขือขื่นปลาดุก
08:30 น.	เก็บเศษหญ้าไปทำปุ๋ยหมัก, กวาดใต้ถุนบ้าน
10:00 น.	อาบน้ำ
10:15 น.	ทำบัญชีครัวเรือน ทำบันทึกประจำวนของวันก่อน
11:00 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ งานอินเตอร์เน็ต (18/2557):แก้ไขเนื้อหาในส่วนบันทึกประจำวันตั้งแต่วันที่ 30 พฤษภาคม ถึง 1 มิถุนายน
11:45 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ งานคอมพิวเตอร์ (15/2557):ทำต้นฉบับบทความเรื่องใหม่
12:30 น.	0.กินข้าว พักผ่อน 1.กับข้าว:ผัดผักบุ้ง, หน่อไม้ต้มน้ำใบย่านาง, น้ำพริก, แกงป่ามะเขือขื่นปลาดุก
13:30 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ บ้านแม่ทำ สีทา (3/2557):เอาอีเอ็มขยายราดบ่อปลา
14:00 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ งานคอมพิวเตอร์ (15/2557):ทำต้นฉบับบทความเรื่องใหม่
15:30 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ การตลาดและการลงทุน (20/2557):ไปหาลูกค้า YIC (บ้านพี่ใจหนองกระดี่, บ้านก้อย ลานปาล์มท่อเดื่อ)
20:30 น.	0.อาบน้ำ กินข้าว พักผ่อน 1.กับข้าว:แกงกบมะเขือพวง, หน่อไม้ไผ่ตงต้มน้ำใบย่านาง, ผัดฟักทอง
22:00 น.	เข้านอน