ขยายเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพ หรืออีเอ็มขยาย (EM) ปู่, พ่อ, ลูก

จากที่ได้เข้าร่วมโครงการชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของการไฟฟ้าฝ่ายผลิต ร่วมกับวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี สุพรรณบุรี ทำให้ได้รับองค์ความรู้ที่เป็นประโยชน์หลายอย่าง หนึ่งในองค์ความรู้ดังกล่าวก็คือ เรื่องของการทำอีเอ็มขยาย ปู่ พ่อ ลูก ซึ่งต้องขอกราบขอบคุณท่านอาจารย์สมศักดิ์ เพชรปานกัน แห่งวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี สุพรรณบุรีที่กรุณาถ่ายทอดองค์ความรู้นี้ให้

การทำอีเอ็มขยาย ปู่ พ่อ ลูก เป็นกระบวนการขยายเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพ ให้เพียงพอสำหรับการนำไปใช้ประโยชน์ทั้งภายในครัวเรือน และด้านการเกษตร โดยเริ่มต้นจากหัวเชื้ออีเอ็มเพียง 1 สามารถขยายเชื้อได้ถึง 125,000 ลิตรภายในรอบของการขยายเชื้อเพียงรอบเดียว

ขั้นตอนที่ 1 เริ่มต้นจากเรามีหัวเชื้ออีเอ็ม หรือหัวเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งอาจจะหาซื้อในท้องตลาด หรือหัวเชื้ออีเอ็มที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตจัดทำขึ้นแจกจ่ายให้เกษตรกรที่สนใจเข้าร่วมโครงการชีวิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยนำหัวเชื้ออีเอ็ม 1 ลิตร กากน้ำตาล 1 ลิตร น้ำสะอาด 50 ลิตรละลายคนให้เข้ากันในถังหมักขยายเชื้อ โดยการขายเชื้อชุดแรกนี้จะเรียกว่า อีเอ็มขยาย ปู่ โดยจะหมักขยายเชื้อไว้อย่างน้อย 7 วัน

ขั้นตอนที่ 2 เมื่อได้อีเอ็มขยายปู่แล้ว เราจะตักอีเอ็มขยายปู่มา 1 ลิตร กากน้ำตาล 1 ลิตร และน้ำอีก 50 ลิตร ละลายและคนให้เข้ากันเก็บในถังหมักอีกใบหนึ่ง ซึ่งถังอีเอ็มขยายชุดนี้จะเรียกว่า อีเอ็มขยาย พ่อ ปิดฝาหมักทิ้งไว้อีกอย่างน้อย 7 วันเช่นเดียวกัน

ขั้นตอนที่ 3 จากนั้น เราจะอีเอ็มขยายพ่อมา 1 ลิตร กากน้ำตาล 1 ลิตร น้ำสะอาด 50 ลิตร ละลายและคนส่วนผสมทั้งสามอย่างให้เข้ากัน ปิดฝาหมักทิ้งไว้อย่างน้อย 7 วัน อีเอ็มขยายชุดนี้จะเรียกว่า อีเอ็มขยายลูก

การนำอีเอ็มขยายไปใช้ และการขยายเชื้อต่อเนื่อง

การนำอีเอ็มขยายไปใช้ เราจะตักเอาอีเอ็มขยายในถังลูกไปใช้จนหมดถังก่อน จากนั้นจะเริ่มขั้นตอนที่ 3 ใหม่ แต่เนื่องจากเราต้องรอการหมักขยายเชื้อของอีเอ็มลูกไปอีกอย่างน้อย 7 วัน ซึ่งอาจจะไม่ทันใช้ ดังนั้นในขั้นตอนของการขยายเชื้ออีเอ็มลูก อาจจะทำไว้หลายๆ ถัง อย่างในกรณีของผู้เขียนจะทำไว้ 3 ถัง เวลานำไปใช้จะเปิดใช้ทีละถัง เมื่ออีเอ็มขยายในถังหมด ก็จะทำการขยายเชื้อจากอีเอ็มพ่อ (ขั้นตอนที่ 3) ซ้ำอีกแล้วไปใช้อีเอ็มขยายในถังถัดไป เมื่อหมดก็จะทำแบบถังก่อนหน้านี้อีก แล้ววนกลับไปใช้อีเอ็มขยายที่ถังแรกใหม่ ซึ่งจะครบเวลาของการขยายเชื้อพอดี

ทำลักษณะเดียวกันนี้ไปจนกว่าอีเอ็มขยายพ่อจะหมด ก็จะกลับไปดำเนินการในขั้นที่ 2 คือทำอีเอ็มขยายพ่อใหม่ ทำเช่นนี้จนกว่าอีเอ็มขยายปู่จะหมด ก็จะต้องไปหาหัวเชื้ออีเอ็มมาเริ่มทำการขยายในขั้นตอนที่ 1 อีเอ็มขยายที่ทำตามกระบวนการข้างต้น ควรจะให้ให้หมดภายใน 3 เดือน

สำหรับวิธีการที่จะทราบว่าเรากำลังนำอีเอ็มลูกถังไหนไปใช้ ผู้เขียนจะใช้วิธีทำเป็นป้ายตัวเลขหมุนเวียนบ่งบอกถึงถังอีเอ็มขยายที่เปิดใช้อยู่ดังรูปข้างต้น

จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพในถังขยายเชื้อ

บันทึกประจำวันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2557 (2014)

เวลา	เหตุการณ์
06:00 น.	ตื่นนอน ดื่มกาแฟ อ่านวารสารเกษตรกรรมธรรมชาติ และหนังสือเรื่อง "เหนือกว่า วอลสตรีท" หรือ One Up On Wall Steet.
07:00 น.	ทำต้นฉบับบทความเรื่องใหม่
07:30 น.	0.กินข้าวเช้า 1.กับข้าว:ผัดผักบุ้ง, ผัดใบผักหวานป่า, ฟักทองต้ม
09:30 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ บ้านแม่ทำ สีทา (3/2557):ผสมดินเพาะชำต้นไม้
11:00 น.	งานของกิจกรรมอาชีพ งานคอมพิวเตอร์ (15/2557):อ่านเอกสารเตรียมทำบทความเรื่องใหม่
12:45 น.	0.งานของกิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ บ้านแม่ทำ สีทา (3/2557):สูบน้ำรดต้นไม้ที่เพาะชำไว้ และสูบน้ำใช้ด้วยโซลาร์เซลล์ 1.กินข้าว 2.กับข้าว:ยำหนังหมู, ต้มจืดน้ำเต้าหมูสับ, ผัดผักบุ้ง
13:45 น.	0.งานของกิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ บ้านแม่ทำ สีทา (3/2557):สูบน้ำรดต้นไม้ที่เพาะชำไว้ และสูบน้ำใช้ด้วยโซลาร์เซลล์ 1.พักผ่อน
16:00 น.	ไปดูการติดตั้งปั้มสูบน้ำที่บ้านสนธยา
17:30 น.	0.สภาพอากาศ:ฝนตกหนักมาก 1.อาบน้ำ กินข้าว พักผ่อน 2.กับข้าว:แกงเปอะหน่อไม้ไผ่ตรงลืมแล้ง, ผักผักบุ้ง
20:00 น.	เข้านอน